Zielonogorska.pl Turystyka

I nie jest to prima aprilis, lecz wynik wieloletnich badań kartografów analizujących starożytną mape tych ziem ze 150 roku naszej ery. Mama posiada współrzędne kartograficzne i jest dziełem kartografa z Aleksandrii, Klaudiusza Ptolemeusza. Żył on w latach 100- 168 naszej ery. Około 150 roku naszej ery podjął on ogromny wysiłek kartograficznego opisu znanego wówczas tamtejszej opinii publicznej świata.




Mapy z tamtego okresu owszem istnieją, są nawet sporządzone z niebywałą dokładnością geodezyjną. Współrzędne zawierały jednak błędy, które wymagały korekt przez naukowców. Jak stwierdzają badacze tej mapy, za brak wiedzy na temat historii tych terenów należy winić brak edukacji zamieszkujących je wówczas plemion germańskich. Mieszkańcy tych terenów, których Rzymianie nigdy nie umieli sobie podporządkować, używali jedynie obskórny system runów. Znaleziono szereg tak opisanych przedmiotów na terenach obecnej Polski. Według Tacyta, historyka rzymskiego, mieszkańcy tutejszych ziem mieszkali w trzcinowych chatach, żywili się krupnikiem i zajmowali się przesadnie grą w kości. Niewiele więcej wiadomo, ponieważ niewiele zachowało się pisemnych opisów życia na tych ziemiach.

To może się jednak zmienić. Grupa klasycznych filologów, historyków matematyki oraz ekspertów od kartografii stworzyła mapę Europy Środkowej sprzed 2 tysięcy lat na podstawie mapy starożytnego kartografa Klaudiusza Ptolemeusza. Ptolemeusz zademonstrował ogromną wiedzę na temat tych odległych obszarów, wskazując lokalizację gór, rzek, wysp. Spis zawiera 94 miasta, z zanotowanymi ich współrzędnymi, z dokładnością do kilku minut. Mapa określa obszary do rzeki Wisła, wówczas zamieszkiwane przez Burgundów, Gotów i Wandalów. Ptolemeusz posiadał nawet wiedzę o rzece Świna, która wypływa z Zalewu Szczecińskiego do Bałtyku, równolegle do obecnej granicy polsko-niemieckiej. Klaudiusz Ptolemeusz na swej mapie z roku ok. 150 n.e. na tym terenie wymienia m. in. Kalisię (Καλισία), identyfikowaną przez niektórych z Kaliszem, Karrodunon (Καρρόδουνον) bezpodstawnie łączony ongiś np. przez J. Lelewela z Krakowem, Skurgon (Σκοῦργον), Askaukalis (ἀσκαυκαλίς).

Niemieccy naukowcy podjęli ogromny wysiłek by odcyfrować tą mapę, operującą dodatkowo współrzędnymi miast określonych na mapie. Zespół naukowców obejmował specjalistów z departamentu Geodezji i Geoinformacji Technicznego Uniwersytetu Berlińskiego (TU Berlin). Wiele spośród miast na ziemiach polskich okazuje się być starsze o tysiąc lat niż sądzono. Ascaucalis to wg naukowców Bydgoszcz, podówczas bardzo znaczące miasto, Stragona to Zgorzelec, położone przy polskiej granicy brandenburskie Fürstenwalde to Susudata. Miasto oznaczone na mapie jako Lugidunum zostało przez nich rozszyfrowane jako Krosno Odrzańskie, wspomniane po raz kolejny dopiero w 1005 roku n.e., a więc 855 lat później. Nazwa wskazuje na koneksje tego miasta z plemiennym państwem Lugiów, zamieszkujących w czasach rzymskich te tereny. Wspomina się także Colancorum- obecny Kostrzyn nad Odrą, oraz Budorigum- Głogów, wymieniony po raz pierwszy w 1010 roku.



Wydaje się zaskakującym że naukowiec żyjący w dorzeczu Nilu posiadał tak dokładną wiedzę o północnej części kontynentu. Jest pewnym że Ptolemeusz nigdy nie dokonywał własnoręcznie pomiarów geodezyjnych na terenach obecnej Polski. Badacze utrzymują że kartograf korzystał z danych kupców rzymskich, analizował notatki podróżujących drogą morską, konsultował także mapy wojskowe używane przez legiony rzymskie działające na północy.

Jednocześnie mapa starożytnego geografa jest zaburzona. Błędy skali powstały gdy geograf przepisał kulę ziemską na płaską płaszczyznę mapy. Ptolemeusz wierzył że północne kraje były bardziej wąskie i wyciągnięte południkowo niż sa one w w rzeczywistości. Dodatkowo błędnie rozmieścił Jutlandię i Szleswik- Holsztyn.

Lingwiści i historycy próbowali rozcyfrować pożółkły dokument, który stał się "zaczarowanym zamkiem", zagadką której nikt nie mógł złamać. Wreszcie obecnie mapa wydaje się ujawniać swoje sekrety. Przez 6 lat zespół badaczy tworzył model "geodetic deformation analysis", nakładki na ówczesny system geodezyjny, który pomógłby poprawić błędy antycznych geodetów. Rezultatem jest wykaz lokalizujący ówczesne miasta na obecnych ziemiach polskich i niemieckich z dokładnością do 10-20 kilometrów. Mapa, jeśli np. porównać zawarte na niej na przykład współrzędnikowe lokalizacje ujścia Wisły i niemieckiego miasta Kolonia z obecnymi danymi, jest "zadziwiająco dokładna", a ewentualne odchylenia są "niewiarygodnie niewielkie"- chwalą pracę starożytnego kartografa współcześni geodeci.

Tereny te nie były wówczas ziemią nieznaną. Opisy donoszą iż np. w pierwszym wieku naszej ery rzymski legionista wybrał się z Carnuntum, obozu wojskowego koło Wiednia, na wybrzeże Bałtyku w celu handlu bursztynem. Badacze zlokalizowali 11 osad wzdłuż ówczesnej głównej drogi łączącej Moers nad Renem z półwyspem Sambia w obecnym obwodzie Kaliningradzkim.

Wydaje się że to właśnie geodeci i mierniczy armii rzymskiej posunęli się ze swoimi badaniami aż do Doliny Wisły i penetrując ją zbierali informacje geodezyjne na temat krajów barbarzyńców. Dieter Lelgemann, specjalista geodezji z Berlina, jest przekonany że Ptolemeusz czerpał z prac antycznych inżynierów wojskowych.

Starożytny astronom wskazywał dokładne lokalizacje miast z dokładnością do minut stopni. Te współrzędne, odkodowane, istotnie często zgadzają się precyzyjnie z miejscami w których archeologowie uprzednio odkryli gockie albo teutońskie domy i wielkie grobowce grzebalne wzniesione dla ówczesnych książąt plemiennych.

Dowody wskazują że badacze z Berlina naprawdę złamali kod. Wydaje się że grupa zlokalizowała trzy szczególnie ważne ówczesne miasta, między innymi Brno w Czechach (Eburodunum) oraz dwa miasta niemieckie, mające już wówczas rozlegle datowaną wczesną historię. Były to wówczas największe metropolie Europy Środkowo- Wschodniej.

Adam Fularz


Tekst opracowałem na podstawie artykułu w Der Spiegel, 10/01/2010 pt. "Berlin Researchers Crack the Ptolemy Code", wybierając z niego dane na temat polskiego fragmentu mapy. Jest ona umieszczona pod tym adresem: http://www.spiegel.de/germaniamagna


Praca naukowców została opublikowana jako książka: Andreas Kleineberg, Christian Marx, Eberhard Knobloch, Dieter Lelgemann (eds.), Germania und die Insel Thule. Die Entschlüsselung von Ptolemaios´ „Atlas der Oikumene“, wyd. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt, 2010, ISBN 978-3-534-23757-9.

"W nocy został spalony najgrubszy dąb szypułkowy w Polsce "Napoleon" mieszczący się niedaleko miejscowości Zabór koło Zielonej Góry" - napisał Reporter 24, cytowany przez kontakt.tvn24.pl.

Otrzymaliśmy momentarz od jeden z czytelniczek, która zaproponowała nazwę dla naszego regionu "Zielośląskie". 
    Należy przyznać, że nazwa jak najbardziej jest prowokacyjna, gdyż odnosi się do historii przedwojennej Zielonej Góra. Otóż Zielona Góra przez długi czas była małym miasteczkiem na Śląsku. Ta część tego regionu przez długi czas znajdowała się pod panowaniem książąt głogowskich. W zasadzie granica Śląska kończy się w Świebodzinie. Wystarczy się dokładniej przyjrzeć herbom miast. Jeżeli na tarczy herbowej widnieje czarny orzeł z białą przepaską z krzyżem, to niewątpliwy znak panowania książąt głogowskich.


Zasadniczo rzecz biorąc to, co nazywamy Ziemią Lubuską jest trudne do zidentyfikowania. Wiemy, iż w IX-X wieku żyło plemię Lubuszan, które zajmowało obszar.... No właśnie niezbyt dokładnie określony przez badania archeologiczne. W każdym razie gdzieś pomiędzy Sprewą a Obrą.

Ziemia Lubuska jako region historyczny występuje dopiero za panowania księcia Bolesława Krzywoustego, który w wyniku walk z Pomorzanami inkorporuje obszar między Wartą i Notecią na północy a Pliszką (dopływem Odry) na południu, Obrą na wschodzie. W tym miejscu powstało misyjne biskupstwo lubuskie. Obszar tegoż biskupstwa w większej części znajdowało się na terenie dzisiejszych Niemiec, wraz z stolicą Lubuszem.

W okresie rozbicia dzielnicowego Ziemia Lubuska znalazła się pod panowaniem książąt śląskich. Wyszło jej to na dobre, gdyż dobry gospodarz, jakim był Henryk Brodaty sprowadzał na ten teren kolonizatorów. On zresztą przyczynił się do sprowadzenia zakonu Joannitów.

Po pierwszym najeździe tatarskim rozpadło się wielkie państwo śląskich Henryków. Pomiędzy sukcesorami wybuchła walka o panowanie. Jak wiadomo wojna wymaga środków, które można pozyskać m.in. sprzedając ziemie. Tak też uczynił ks. Bolesław Rogatka. Była to w roku 1252. Jest to ważna data, gdyż w tym roku zanikają wzmianki o Ziemi Lubuskiej.

Granice polityczne na terenie dzisiejszego województwa lubuskiego ostatecznie ukształtowały się w XVI stuleciu. Wówczas to nie było mowy o ekspansji brandenburskiej na wschód,   zakon krzyżacki zrezygnował z prób przejęcia terenów od Kostrzyna po Drezdenko, zaś polska rekonkwista zatrzymała się przed Sulęcinem.

Wówczas to tereny te wchodziły w skład trzech krain historycznych. Śląska, który sięgał aż po Świebodzin. Brandenburgii, której granice zaczynały się w Krośnie Odrzańskim, a kończyły się Choszcznie w dzisiejszym województwie zachodniopomorskim. Trzecim regionem była Wielkopolska należąca do Rzeczpospolitej. Najdalej na wschód wysunięte części tej krainy znajdowały się między wsiami Bledzew a Trzemeszno Lubuskie.

Nazwa Ziemia Lubuskie wróciła do łask dopiero po wojnie, kiedy to polska administracja przejmowała te tereny.

Początkowo ziemie od Zielonej Góry na południu, po Gorzów na północy, od Wschowy na południowym wschodzie, aż po Piłę na północnym wschodzie włączono w skład województwa poznańskiego. Aby lepiej administrować tymi rozległymi ternami, które dodatkowo podlegały innym prawom, niż stare tereny Wielkopolski, stworzono Ekspozyturę Urzędu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp.

Specyfika tereny zdecydowała o tym, iż w 1950 roku powstało nowe województwo - zielonogórskie. Zielona Góra stała się stolicą regionu, ponieważ była jednym z nielicznych miasteczek niezniszczonych przez działania wojenne lub Armię Czerwoną. Dodatkowo teren województwa został powiększony o zimie leżące na południe od Zielonej Góry, aż po Polkowice na południu. Zmiana terytorium uległa zmianie po 1975 roku, kiedy to powstały dwa województwa: zielonogórskie i gorzowskie. Wówczas to od nas odpadły Polkowice i Głogów, które i tak nijak pasowały do naszego regionu. Nowe województwa powiększyły się na wschodzie o tradycyjne ziemie wielkopolskie.

Historyczne tereny Ziemi Lubuskiej nie należały do części zasadniczej na terenie nowego województwa. Zaczynały się one tuż za Świebodzinem. Główne ośrodki miejskie na terenie historycznej Ziemi Lubuskiej to Sulęcin, Torzym i Łagów Lubuski.

Przyjęcie nazwy województwo lubuskie po ostatniej reformie administracyjnej, czy też określanie terenu tegoż województwa Ziemią Lubuską, według wielu sceptyków jest ahistoryczne. Jednak zapominają oni o tym, że po 1945 roku tworzymy tutaj nowy region, który nigdy wcześniej nie miał odpowiednika w dziejach. Ta typowo w ostatnich czasach amnezja jest spowodowana nałogową walką ze wszystkim co rodowód Polski Ludowej. Wielu twierdzi, że nazwa Ziemia Lubuska została wymyślona przez komunistów, którzy pasożytowali na niewiedzy szarych ludzi. Dla mnie taka argumentacja jest krzywdząca tysiące ludzi, którzy byli pionierami Ziem Odzyskanych, Ziemi Lubuskiej. Którzy zmuszeni przez zdradzieckie układy mocarstw zachodnich ze Stalinem przybyli tutaj zza Buga lub w poszukiwaniu lepszego jutra.

Wszyscy oni budowali lubuską administrację, przemysł i inne gałęzie ekonomiki. Oni też tworzyli podwaliny pod nowy region i pod nową tożsamość regionalną. Wobec tego wszelkie twierdzenia o niewłaściwym nazewnictwie naszego regionu trzeba traktować jako brak wiedzy na temat najnowszej historii Polski. To też zobowiązuje nas do tłumaczenia, że stare nazwy regionu są nieadekwatne do nowej, powojennej rzeczywistości historycznej i politycznej.

Pokaż Grobowiec fabrykanta Beuchelta na większej mapie


zdjęcia od ekipy z byłej galerii na Fabrycznej 13